Günümüzde yatırımcılar için sunulan sayısız enstrüman mevcut. Ancak en risksiz yatırım için önerilen ilk şey dengeli bir portföy oluşturabilmek. Temel olarak şirketlerin halka arz edilmesiyle birlikte borsada işlem görmeye başlayan hisse senetleri, dengeli portföyün olmazsa olmazlarından. Dolayısıyla farklı kazanç potansiyellerine sahip olan bu enstrümanlar hakkında detaylı bilgi edinmek fazlasıyla önemli.
O halde şirketlerin nasıl halka arz edildiğinden biraz daha detaylı bahsedelim!
???
Halka arz şirket varlıklarının bölünerek satılmasıdır.
Halka arz; diğer adıyla IPO, yani ‘Initial Public Offering’ olarak bilinen bir kavram. Çoğu yerden aşina olduğumuz bu kavram, şirketlere ait varlıkların küçük paylara bölünerek satışa çıkarılması anlamına gelir. Dolayısıyla herhangi bir hisse senedine yatırım yapan kişiler, otomatikman şirket hissedarı olur.
Halka arzın kendi içinde farklı çeşitleri vardır.
Halka arz, temel mantık olarak ayn olmakla birlikte iki farklı şekilde yapılabilir.
-
Birincil halka arz; daha önce hiç halka açılmamış şirketlerin yaptığı işlemdir.
-
İkincil halka arz ise; daha önce halka açılmasına rağmen düşük arz yaratmış şirketlerin yeniden halka açılması işlemidir.
Şirketler halka arz ile yatırım yapmayı, finansman yaratmayı ve borçlarını kapatmayı hedefleyebilir.
Hangi halka arz yöntemi tercih edilirse edilsin, temel avantajlar ve hedefler genellikle aynıdır. Nitekim, halka arzın temel işlevi şirketler için yeni finansman kaynağı oluşturarak şirket değerini artırmaktır. Ayrıca halka arz, şirketler için en başarılı reklam yöntemlerinden biridir. Çünkü bu şekilde şirketlerin yeni yatırımcılara ulaşması ve faaliyetlerini genişletmesi mümkün olur.
Halka arz edilebilmek için karşılanması gereken önemli şartlar bulunur.
Bununla birlikte, halka arz için sağlanması gereken bazı şartlar vardır ve isteyen her şirket halka arz edilemez.
-
Aracı kurumlarla iletişime geçmek,
-
SPK ile iletişime geçmek,
-
Borsa İstanbul ve SPK tarafından incelenmek
halka arzın en temel aşamalarındandır.
Halka arz için hem aracı kurum hem de SPK ile sözleşme imzalanması zorunludur.
Halka arzın ilk aşaması olan aracı kurumlarla iletişim, şirketlerin yetkili kurumlara ulaşarak aracılık sözleşmesi imzalamasını gerektirir. Sonrasında SPK, yani Sermaye Piyasası Kurulu ile de sözleşme imzalanmalıdır. Bu şekilde şirket, SPK denetim ve kararlarına tabi olduğunu kabul eder ve mevzuata uygun hale gelir. Bu adımlardan sonra aracı kurum, Borsa İstanbul’a ilgili şirket adına başvuruda bulunabilir.
Şirket verilerinin mevzuata uygunluğu halka arzın son şartıdır.
Halka arzın olumlu sonuçlanması ise şirket verilerinin uzmanlar tarafından incelenmesi ile gerçekleşir. Bu adımda SPK yetkilileri, şirkete ait verileri detaylı şekilde inceler ve mevzuata uygunluğu kontrol eder. Verilerin usule uygun olduğu tespit edildikten sonra halka arz işlemi de resmen başlamış olur ve şirket değerini artırma yoluna girer.
Halka arzın birincil faydası kredibilite ve değer artışıdır.
Bir şirketin halka arz olması pek çok açıdan avantajlıdır. Bir kere halka arz edilen şirketin mali yapısı güçlenir ve sermayesi genişler, dolayısıyla şirkete ait hisse senetlerinde yüksek likidite sağlanır. Bu da şirket değerinin şeffaf olarak belirlenmesi ve yatırımcı nezdinde kredibilite oluşturması anlamına gelir. Zamanla prestij artışı yaşayan şirket hem kendi finansmanını güçlendirir hem de yatırımcısına yüksek kar imkanı sunar.
Halka arz edilen şirketler diğerlerine göre daha güvenilirdir.
Genel olarak halka arz edilen bir şirket, halka arz edilmeyen bir şirkete göre çok daha şeffaf ve güvenilirdir. Dolayısıyla bu şirketlerdeki değer artışı sürdürülebilir hale gelerek büyüme eğilimi gösterir. Zamanla arz-talep dengesine göre bilinirliği artan şirket, mali açıdan daha güvenilir bir ortam sunmaya başlar ve prestij kazanır.
Şirket değerinin artması yatırımcının kar sağlaması anlamına gelir.
Borsada listelenerek işlem gören şirket hisseleri, yatırımcılar tarafından alınır satılır hale gelir. Bu durumda hisse senedi yatırımcıları, doğrudan şirket hissedarı kabul edilir. Dolayısıyla kredibilite, prestij ve değer kazanan şirketle birlikte yatırımcı da güçlenmiş olur. Herhangi bir şirkete ait hisse senedi alımı ise BİST üzerinden gerçekleştirilir ve alım-satım ekranından takip edilebilir.
Halka arz edilen her şirket yüksek kar sağlamayabilir.
Genel olarak halka arz, yatırımcı açısından kar imkanı sunan bir sistemdir. Fakat bu, borsada işleme giren her şirket hissesinin kazandıracağı anlamına gelmez. Dolayısıyla halka yeni arz edilen bir şirket hissesine yatırım yapmadan önce büyüme potansiyeli göz önünde bulundurulmalı ve şirketin yaptığı diğer hamleler incelenmelidir. Doğru bir sistem ve dengeli bir portföy ile uzun veya kısa vadede kar elde etme şansı olabilir.
